Wat houdt de groene belegger nog tegen?

Hoe begon het?

In 1993 kwam ASN Bank met het eerste Nederlandse aandelenfonds dat lette op het milieu en het sociale gedrag van ondernemingen. De term duurzaam was nog in geen velden of wegen te bekennen. ‘Destijds werd het ethisch beleggen genoemd’, zegt Harry Hummels, hoogleraar sociaal ondernemerschap aan de Universiteit Utrecht. Hij was eind jaren negentig een van de oprichters van het eerste duurzame fonds van ING Bank.

Bij de start bezat het ASN-fonds aandelen van onder meer Ahold, Apple en uitgevers Wolters Kluwer en Elsevier (nu Relx). Alleen de uitgevers kunnen nu nog door de duurzame beugel van ASN. ‘Uitgevers zijn relatief schone bedrijven die weinig omstreden grondstoffen gebruiken’, zegt Bas-Jan Blom, directeur ASN beleggingsfondsen.

Met de andere bedrijven uit de begintijd liep het minder goed af. Ahold ging al een jaar later in de verkoop. ASN vond het maar niks dat Ahold-dochter Albert Heijn vervuilende vliegreizen stimuleerde door Air Miles uit te delen.

Ook Apple is in de loop van de jaren in ongenade gevallen. ‘In het begin zagen we computermakers nog als een schone industrie’, zegt Blom. ‘Op den duur is er meer aandacht gekomen voor ketenaansprakelijkheid. Dan let je ook op de zogeheten conflictgrondstoffen in elektronica. Denk aan coltan en wolframiet uit Centraal-Afrika. De winning daarvan leidt soms tot burgeroorlogen.’

Duurzaamheid is nu ingeburgerd. Dat fonds is vast en zeker enorm gegroeid?

Ja en nee. Er zit nu bijna 900 miljoen euro in het ASN-fonds. Een vergelijkbaar en iets jonger fonds van Triodos Bank heeft zo’n 600 miljoen euro in beheer. Vergeleken met de start is dat een indrukwekkende groei die hoger is dan die van de totale beleggingsmarkt. Desondanks blijft het percentage duurzame beleggingen van het totaal bedrag in aandelenfondsen ruimschoots onder de 15 procent. Global Stars Equities, het grote Robeco-fonds, is bijvoorbeeld driemaal zo groot als het grootste ASN-fonds.

Aan de belangstelling voor het onderwerp ligt het niet. ‘Mensen vinden duurzaamheid belangrijk. Ze recyclen en isoleren hun huis, maar beleggen staat helemaal onderaan de lijst’, zegt Jessica Ground, expert duurzaamheid bij de Britse vermogensbeheerder Schroders. ‘Blijkbaar hebben ze geen zicht op de impact van beleggen op de verduurzaming van de maatschappij.’

 ‘Particulieren noemen in een wereldwijde Schroders-enquête als belangrijkste redenen voor hun terughoudendheid gebrek aan informatie en advies’, aldus Ground. ‘Ook onduidelijkheid over welke fondsen duurzaam zijn, is een obstakel. Verder vreest een op de vijf dat beleggen met oog op mens en milieu ten koste gaat van het rendement.’

Moet een groene belegger inderdaad genoegen nemen met minder rendement?

Wie kijkt naar de resultaten van veel duurzame fondsen over het afgelopen jaar beantwoordt deze vraag volmondig met ja. Die fondsen lopen flink achter bij de conventionele fondsen en de index. Dat is te wijten aan de afkeer die duurzame beleggers hebben van oliebedrijven. Die deden het de afgelopen tijd uitstekend als gevolg van de gestegen olieprijs.

Wie iets dieper in de cijfers duikt, ziet dat de verschillen tussen gewoon en duurzaam reuze meevallen. Soms scoort duurzaam juist beter. Toen de banken na de financiële crisis een duikvlucht maakten, kon het ASN-fonds bijvoorbeeld prachtige cijfers presenteren. Dit fonds mijdt banken omdat niet duidelijk is aan wie ze geld uitlenen.

Het gemiddelde jaarrendement van het jarige ASN-fonds was de afgelopen 25 jaar 7,9 procent. De benchmark waarin alle aandelen zitten, steeg in die periode met 8,2 procent. ‘We blijven op de langere termijn na qua kosten keurig in de buurt van de benchmark’, zegt Blom. ‘Toen we begonnen, werden we uitgelachen. Nu kunnen we laten zien dat duurzaam beleggen zich qua rendement kan meten met gewoon beleggen.’

Het idee dat groen beleggen rendement kost, is echter hardnekkig. ‘Sommige adviseurs denken dat nog steeds’, zegt Angélique Laskewitz, directeur van VBDO, de vereniging van duurzame beleggers. ‘Dat is een van de redenen dat adviseurs onvoldoende wijzen op dit soort beleggingen.’

Iedereen noemt zich tegenwoordig duurzaam. Wat zegt dat begrip nog?

Voor ASN Bank en Triodos is duurzaamheid al decennialang het uitgangspunt. Bij grote banken en vermogensbeheerders was duurzaamheid een van de productvormen die ze aanbieden. Ze claimen wel steeds meer aandacht te hebben voor niet-financiële zaken zoals milieu, eerlijk zakendoen en mensenrechten. Omstreden wapens en tabak doen ze vaak in de ban, maar ze zullen aan de andere kant niet snel de banden doorsnijden met Shell of Volkswagen, omdat die bedrijven het milieu een slechte dienst bewijzen. De duurzame fondsen van Robeco of NN kiezen doorgaans voor de netste bedrijven uit een sector. Ze sluiten zelden grote sectoren uit.

De kleinere spelers als Triodos en ASN kunnen dat wel. ‘Ze hebben de mogelijkheid geen vuile handen te maken’, zegt Hummels. ‘Voor grote banken ligt dat veel lastiger. Die geven de voorkeur aan engagement – beïnvloeding van bedrijven – omdat grote ondernemingen ook belangrijke klanten zijn.’

De belegger kan kiezen uit verschillende smaken: van donkergroen tot lichtgroen. Donkergroene fondsen zoals die van ASN en Triodos hanteren de strengste criteria. ‘Wij beleggen bijvoorbeeld niet in autobedrijven, met Tesla als uitzondering’, zegt Blom.

‘Wij kijken verder dan de beste bedrijven uit een sector’, zegt Erik Breen, directeur beleggen bij Triodos Investment Management. ‘We letten ook op de positieve impact. Daarom hebben we bijvoorbeeld telecombedrijf Liberty Global ingewisseld voor Telenor. Dat laatste Scandinavische bedrijf zorgt ervoor dat steeds meer mensen in opkomende landen aangesloten worden op het mobiele netwerk.’

Hoe wordt duurzaam beleggen gestimuleerd?

VBDO-directeur Laskewitz ziet dat banken duurzame opties steeds nadrukkelijker onder de aandacht brengen. ‘Dat wordt deels ingegeven door aanstaande Europese wet- en regelgeving die banken verplicht te laten zien wat ze doen op dit gebied.’

ABN Amro is volgens haar een goed voorbeeld. Nieuwe vermogende klanten met minimaal 50 duizend euro krijgen als eerste het duurzame pakket beleggingen aangeboden. Als ze iets anders willen, moeten ze dat zeggen. De bank laat weten dat een meerderheid van de nieuwe klanten kiest voor het duurzame pakket.

(…) Lees het volledige artikel.