Mensenrechten – Waarde toevoegen door opkomen voor wat goed is

Jacqueline Duiker, Sr. Projectmanager Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO)
Voor voetnoten, zie de Engelstalige versie van dit artikel op www.vbdo.nl

 Mensenrechten zijn belangrijk

2018 markeert de 70e verjaardag van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Deze overeenkomst van Parijs legde de basis voor de internationale mensenrechtenwetgeving, lang voordat de overeenkomst van Parijs tegen klimaatverandering in 2015 (momenteel zo’n hot topic voor regeringen en de private sector) is overeengekomen.

In de beleggingssector wordt het steeds meer de heersende praktijk om rekening te houden met milieu-, sociale en bestuurskwesties (vaak ESG-investeringen genoemd). Als een relatief nieuw onderwerp lijken milieuaangelegenheden soms voorrang te krijgen boven sociale en bestuurskwesties in de financiële wereld. Het recente EU-actieplan – Financiering van duurzame groei – is volledig gericht op groene financiën. Maar laten we niet vergeten dat we onze doelen op het gebied van mensenrechten nog niet hebben bereikt en als belegger kun je het je niet veroorloven om sociale kwesties te negeren.

Waarde (n) in gevaar

Om te floreren is het voor bedrijven beter om in een stabiele omgeving te werken, waar werknemers veilig zijn en eerlijk worden behandeld. Schendingen van mensenrechten brengen allerlei risico’s met zich mee. Er is bijvoorbeeld een reputatierisico omdat consumenten, werknemers en beleggers zich steeds bewuster worden van de problemen in kwestie en besluiten dat ze niet willen bijdragen aan het ondersteunen van bedrijven die hun waarden niet waarmaken. Vooral de millenniumgeneratie heeft een uitgesproken voorkeur getoond voor bedrijven met engagement om verantwoord te handelen.

Op 22 mei kondigde de ASN Bank aan dat het Heineken zou uitsluiten van haar duurzame aandelenfonds. De opgegeven reden was niet de financiële prestatie van Heineken, de gezondheidseffecten van bier of de ecologische voetafdruk van de productie en het transport van bier. ASN Bank verkoopt Heineken vanwege mensenrechtenschendingen jegens jonge vrouwen in Afrikaanse landen. De vrouwen werden ingehuurd om Heineken-bier te promoten en vervolgens onder druk te zetten om seks te hebben met klanten en managers van het bedrijf.

Veel bedrijven ontdekken inderdaad de impact die het negeren van mensenrechtenkwesties kan hebben op hun bedrijfs- en toeleveringsketen. De ineenstorting van de Rana Plaza-fabriek in Bangladesh in 2013 illustreerde dit pijnlijk voor de kledingindustrie. Bedrijven die te maken hebben met de ineenstorting van Rana Plaza ondervonden grote fluctuaties in hun aandelenrendementen na de ineenstorting. Als beleggers zich daadwerkelijk bezighouden met de veiligheidsvoorwaarden in de toeleveringsketen van bedrijven, dan had deze ramp mogelijk kunnen worden voorkomen. Maar hadden ze de juiste informatie om dit te doen?

Het meten en beheren van mensenrechtenkwesties

Beleggers hebben vaak moeite gehad om toegang te krijgen tot degelijke, op feiten gebaseerde informatie over mensenrechtenkwesties. Meetbare indicatoren voor milieukwesties (zoals CO2-emissies) zijn overal verkrijgbaar. Dergelijke indicatoren zijn echter moeilijker te vinden voor de mensenrechten. Maar dit is aan het veranderen.

De Corporate Human Rights Benchmark (CHRB) fungeert als een waardevolle proxy voor het meten en beheren van de mensenrechtenprestaties van ’s werelds grootste bedrijven die actief zijn in de sectoren kleding, voedsel en landbouw, mijnbouw en (in 2019) ICT. Het op een consistente en vergelijkbare manier scoren van deze bedrijven op meer dan 100 KPI’s biedt een schat aan nuttige informatie voor bedrijven, aandeelhouders, consumenten en werknemers.

Bedrijven zoals Unilever en Marks & Spencer hebben nu een robuust mensenrechtenbeleid ontwikkeld. Unilever heeft zich er formeel aan verbonden om elke medewerker tegen 2020 een leefbaar loon te betalen en onderzoekt de mogelijkheid om dit engagement uit te breiden naar werknemers in zijn toeleveringsketen. De CHRB stelt investeerders in staat hun financiële macht uit te oefenen om de arbeidsomstandigheden te verbeteren en mensenrechtenschendingen te verminderen. En dit is precies wat we nu zien gebeuren in de beleggingsgemeenschap.

Beleggers nemen eigen verantwoordelijkheid

Uit VBDO-onderzoek blijkt dat bijna de helft van de 50 grootste Nederlandse pensioenfondsen bedrijven uitsluit die zich niet houden aan het ILO-beginsel inzake vrijheid van vereniging en het recht op collectieve onderhandelingen. Het beleggingsbeleid van een vergelijkbaar aantal pensioenfondsen verwijst naar de noodzaak voor bedrijven om een ​​leefbaar loon te betalen. Later dit jaar zal VBDO een onderzoek publiceren waarin wordt beschreven hoe pensioenfondsen dwangarbeid opnemen in hun beleggingsbeleid; volgens een Brits pensioenfonds bestaat de slavernij momenteel in de toeleveringsketens van veel grote bedrijven.

Vermogensbeheerders zoals APG, Nordea, Aviva, PGGM, MN en Robeco gaan met bedrijven in op mensenrechtenkwesties, om zowel ethische als financiële redenen. Ze gebruiken allemaal het type gegevens dat CHRB biedt en bouwen daarop. Onder de paraplu van de ‘Platform Living Wage Financials’, werkt een groep Nederlandse financiële instellingen samen aan het beoordelen en monitoren van beleggende bedrijven met betrekking tot hun inzet om een ​​leefbaar loon te betalen aan de werknemers in hun toeleveringsketen. CHRB en soortgelijke investeerdersinitiatieven bieden investeerders over de hele wereld de tools en gegevens om te investeren in overeenstemming met hun individuele standaarden en die van hun klanten.

Leiderschap maakt het verschil

De meest recente CHRB-resultaten geven duidelijk aan dat bedrijven vooruitgang kunnen boeken door een publieke toezegging te doen om de mensenrechten te respecteren. Leiderschap is van vitaal belang, maar minder dan de helft van de bedrijven kan op dit moment leiderschap op bestuursniveau aantonen als het gaat om mensenrechten. 70 jaar na de goedkeuring van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, is het de hoogste tijd voor alle bedrijven en investeerders om een ​​duidelijk standpunt in te nemen over mensenrechten; dus stop met het vermijden van de problemen en word een deel van de oplossing.