Investeren in leefbaar loon

Als men geld belegd in bedrijven, wordt daarmee evengoed in mensen geïnvesteerd. Zowel in de medewerkers van het bedrijf, als in degenen die voor haar leveranciers werken. In de meeste gevallen verdienen diegenen die in het management van een organisatie werken, voldoende om fatsoenlijk rond te komen. Dat is echter niet vanzelfsprekend voor alle medewerkers van een organisatie, laat staan voor de medewerkers in haar toeleveringsketen. Zo verdient de top van een westers modebedrijf vaak een ruim salaris, maar wordt veel werk uitbesteed naar landen waar mensen weinig krijgen betaald. Ongeveer 8% van alle werkende mensen op de wereld leven in extreme armoede, ze verdienen minder dan $2,15 per dag. 

Wat is een leefbaar loon?

Een leefbaar loon is een loon dat voorziet in de (basis)behoeften van een werknemer én zijn of haar gezin. De basisbehoeften zijn gedefinieerd als niet enkel de biologische behoeften, zoals water, voedsel en onderdak, maar ook andere essentiële behoeften, zoals educatie, kleding en medische zorg. Een leefbaar loon zorgt voor een waardig bestaan en inclusieve samenleving. Een leefbaar loon wordt gedefinieerd door de International Labour Organization als volgt:

De betaling aan werknemers van een loon dat toereikend is om een ​​redelijke levensstandaard te handhaven, zoals die in hun tijd en land wordt begrepen.

Een leefbaar loon is niet hetzelfde als het minimumloon dat in een land van toepassing is. Vaak is een leefbaar loon hoger dan het minimumloon.

Wat is een leefbaar inkomen?

Als men het heeft over een leefbaar loon wordt er over het algemeen gepraat over werknemers in loondienst bij een bedrijf. Veel bedrijven, bijvoorbeeld in de voedselsector, werken met mensen die niet in loondienst zijn, maar zelf een bedrijf hebben. Een voorbeeld hiervan zijn boeren. Boeren krijgen voor hun producten vaak een farmgate prijs betaald. Ofwel, de marktwaarde van het product, minus de kosten. Dit is voor boeren hun inkomen. Of dat een leefbaar inkomen is hangt dus niet alleen van de farmgate prijs af, maar ook van de productie die de boer gedraaid heeft, de kosten die zijn gemaakt en hoe veel familieleden en werknemers de boer moet onderhouden. 

Waarom een leefbaar loon of leefbaar inkomen?

Vooropgesteld is het verdienen van een leefbaar loon of inkomen, een mensenrecht dat staat verankerd de universele verklaring van de Rechten van de Mens (artikel 23, lid 3):

Eenieder, die arbeid verricht, heeft recht op een rechtvaardige en gunstige beloning, welke hem en zijn gezin een menswaardig bestaan verzekert, welke beloning zo nodig met andere middelen van sociale bescherming zal worden aangevuld.

Een leefbaar loon gaat armoede tegen en geeft een familie betere toekomstkansen, omdat kinderen in plaats van moeten werken naar school kunnen. Daarnaast motiveert betaling van een leefbaar loon werknemers en biedt het kansen ten aanzien van personeelsbehoud, -kwaliteit en reputatie. De VBDO verwacht dat bedrijven in hun eigen operaties toetsen of een leefbaar loon betaald wordt en correcties maakt waar nodig. Wij vragen ook van bedrijven dat zij dit actief nastreven in hun waarde- of toeleveringsketen.

Als een bedrijf een leefbaar loon garandeert, betekent het dat het haar werknemers goed betaalt. Daarmee krijgen ze meer mogelijkheden voor persoonlijke groei en stimuleren ze tegelijkertijd de economie. Een werknemer die meer verdient, kan ten slotte ook meer uitgeven.

Het thema leefbaar loon draagt bij aan UN Sustainable Development Goals (SDG’s): 2, 8 en 10.

Hoe kunnen beleggers leefbaar loon en inkomen stimuleren?

Een institutionele belegger heeft een aantal instrumenten ter beschikking voor het stimuleren van een leefbaar loon of inkomen.

1. Selectie van bedrijven

Bedrijven kunnen worden geselecteerd om te includeren in het beleggingsuniversum mede door de doelstellingen die ze voor leefbaar loon hebben ingesteld. Er zijn verschillende standaarden waarnaar gekeken kan worden hiervoor:

• Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD): Sinds 1 januari 2024 is de CSRD van kracht gegaan. Deze regelgeving bepaalt over welke duurzaamheidsdoelstellingen bedrijven moeten rapporten, vanuit de European Sustainability Reporting Standards (ESRS). Een van deze standaarden is S2, Workers in the value chain. Binnen deze rapportagestandaard valt ook een leefbaar loon of inkomen.

• Corporate Sustainability Due Dilligence Directive (CSDDD): De CSDDD zal voor grote bedrijven vanaf 2027 in werking treden. Deze regelgeving vanuit Europa, verplicht bedrijven om due dilligence uit te voeren over haar eigen waardenketen op het gebied van mens en milieu. Leefbaar loon is een belangrijk thema binnen de CSDDD.

• UNGC Global Compact Forward Faster Initiative: Dit initiatief is door de Global Compact van de Verenigde Naties opgezet. Bedrijven die onderdeel zijn van de Global Compact, zetten zich in om relatief veel doelen van de UN Sustainable Development Goals (SDG’s) te behalen in 2030. Er zijn 5 specifieke actiegebieden waarvan een leefbaar loon een van de thema’s is. Bedrijven kunnen zich aan 2 doelen committeren:

1. 100 procent van alle medewerkers in de organisatie krijgen een leefbaar inkomen in 2030;
2. Stel een gezamenlijk actieplan op met stakeholders om te werken aan het bereiken van leefbare lonen of leefbare inkomens, met meetbare en tijdgebonden mijlpalen.

Op de website van het initiatief staat een overzicht van de zicht hieraan committerende bedrijven.

2. Engagement

Investeerders kunnen bedrijven beïnvloeden voor het implementeren van een leefbaar loon of inkomen te implementeren, door middel van engagement. Dat wil zeggen, investeerders hebben het recht te stemmen op aandeelhoudersvergaderingen, kunnen voorstellen indienden over leefbaar loon of inkomen en hierover gesprekken voeren met het bedrijf.