Beleggen in biodiversiteit door de financiële sector

De noodzaak van investeren in biodiversiteit

Niet alleen het klimaat, maar ook onze biodiversiteit staat wereldwijd onder druk. Op het eerste gezicht lijken financiële instellingen zoals, banken, verzekeraars of pensioenfondsen en biodiversiteit misschien weinig met elkaar te maken te hebben. Toch neemt met de snelle, mondiale afname van biodiversiteit, binnen de maatschappij het besef toe dat investeerders en bedrijven een belangrijke rol te spelen hebben in het tegengaan van biodiversiteitsverlies. Niet alleen vanwege hun afhankelijkheid van de natuur en ecosystemen, maar ook vanwege de impact die hun activiteiten hebben op de biodiversiteit.

Wanneer een bedrijf afhankelijk is van een ecosysteem waarin de biodiversiteit vermindert, is dit een economisch risico voor investeerders. Het creëren van meer zekerheid vereist een geharmoniseerde aanpak tussen beleggers en bedrijven. Daarbij zijn transparante rapportage en het stellen van duurzaamheidsdoelstellingen van essentieel belang.

Met de invoering van de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) worden bedrijven verplicht om transparanter te rapporteren over hun milieu-impact, inclusief hun impact op biodiversiteit. De CSRD dwingt bedrijven niet alleen om hun huidige impact te rapporteren, maar ook om strategieën te ontwikkelen die deze impact verminderen. Deze informatie kunnen beleggers gebruiken bij het maken van investeringsbeslissingen. De CSRD is daarmee niet alleen een verplichting, maar vooral ook een kans voor bedrijven om bij te dragen aan een positieve impact op biodiversiteit en tegelijkertijd hun waarde voor stakeholders te verhogen.

Wat is biodiversiteit precies?

Biodiversiteit is de diversiteit aan leven op aarde. Het is de variatie aan ecosystemen, soorten en genen in de wereld of in een bepaalde leefomgeving. Deze verscheidenheid is noodzakelijk voor het functioneren van ecosystemen en de diensten die zij leveren aan onze economieën en samenlevingen. Deze zogenoemde ‘ecosysteemdiensten’ bestaan uit producerende diensten, zoals voedsel en drinkwater; regulerende diensten, zoals bestuiving en waterzuivering; en culturele diensten, zoals een groene leefomgeving om te recreëren.

Biodiversiteit afhankelijkheden en risico’s

Door de wereldwijde afname van biodiversiteit komen ecosystemen en ecosysteemdiensten steeds meer onder druk te staan. Dit creëert verschillende risico’s voor bedrijven die hiervan afhankelijk zijn, en indirecte risico’s voor beleggers die investeren in bedrijven die deze afhankelijkheden te weinig in overweging nemen:

• Fysieke risico’s hebben betrekking op de materiële schade als gevolg van biodiversiteitsverlies, wat kan resulteren in financiële schade. Fysieke risico’s kunnen chronisch en acuut zijn. Een voorbeeld van een chronisch fysiek risico is afnemende oogsten als gevolg van overexploitatie van de bodem, een afname van bestuivers en toenemende droogtes. Schade aan activa is een acuut fysiek risico. Bijvoorbeeld, waterschade kan worden veroorzaakt door verminderde kustbescherming en extremere weersomstandigheden, beide als gevolg van biodiversiteitsverlies.
• Transitierisico’s ontstaan door beleidsmaatregelen, gerechtelijke stappen, veranderende consumentenvoorkeuren en technologische ontwikkelingen. Voorbeelden van transitierisico’s zijn toenemende regelgevingsdruk, bijvoorbeeld door de doelstellingen van de Global Biodiversity Framework (GBF); de maximaal toegestane hoeveelheid koolstof- of stikstofemissies; toenemende eisen voor het openbaar maken van biodiversiteit-gerelateerde informatie (CSRD en SFDR); en de recentelijk aangenomen EU-ontbossingsverordening. Het niet aanpassen aan dit soort ontwikkelingen kan leiden tot nadelige financiële gevolgen voor een bedrijf, zoals juridische repercussies, reputatieschade of een daling van de omzet.
• Systeemrisico’s verwijzen naar de bredere en diepgaande impact die het verlies van biodiversiteit kan hebben op ecosystemen, samenlevingen en de wereldwijde economie als geheel. Voortdurend biodiversiteitsverlies zal leiden tot kantelpunten waar herstel niet langer haalbaar is. Bovendien kunnen kantelpunten elkaar versterken en versnellen, zodat het instorten van één ecosysteem andere ecosystemen of geografische gebieden kan beïnvloeden, waardoor een domino-effect van natuurverlies ontstaat. De gevolgen van het verstoren van ecosystemen zullen zowel economische als financiële systemen beïnvloeden. Voor investeerders kunnen systeemrisico’s worden beschouwd als algemene macro-risico’s. Deze risico’s zijn niet specifiek voor één individuele investering of onderneming. maar worden wel vaak beïnvloed door de activiteiten van bedrijven.

Oorzaken van biodiversiteitsverlies

Organisaties en investeerders zijn niet alleen afhankelijk van biodiversiteit, ze hebben er zelf mogelijk ook een grote negatieve impact op. Dat komt omdat sommige activiteiten en investeringen bijdragen aan de zogenoemde ‘biodiversity loss drivers’. Dit zijn, volgens de IPBES, de vijf grootste oorzaken (drivers) van biodiversiteitsverlies:

1. Veranderingen in landgebruik (bijv. door ontbossing)
2. Overexploitatie van soorten (bijv. door visserij)
3. Klimaatverandering
4. Vervuiling
5. Invasieve soorten

Deze oorzaken hangen samen en moeten allemaal aangepakt worden om biodiversiteitsverlies tegen te gaan.

Biodiversiteitsverlies tegengaan als belegger

De oorzaken van biodiversiteitsverlies zijn duidelijk, maar de manieren waarop ze verminderd en gestopt kunnen worden, zijn dat nog niet altijd. Gelukkig worden er steeds meer hulpmiddelen ontwikkeld die organisaties ondersteunen bij het verminderen van hun impact op de biodiversiteit.

Biodiversiteit risico- en impactanalyse

De eerste stap is daarbij het in kaart brengen van de afhankelijkheden, risico’s, impacts en kansen, zowel voor financiële instellingen als voor bedrijven. Op basis daarvan kunnen dan de juiste prioriteiten gesteld worden. De volgende initiatieven kunnen daarbij van pas komen:

Partnership for Biodiversity Accounting Financials (PBAF)

De PBAF is een samenwerkingsverband vanuit de financiële sector. PBAF geeft praktische richtlijnen aan financiële instellingen om hun impact op en afhankelijkheden van biodiversiteit te identificeren en meten. Dit is geformuleerd in de PBAF standaard geformuleerd, evenals hoe financiële instellingen moeten rapporteren als het gaat om biodiversiteit;

Science-Based Targets for Nature (SBTN)

De SBTN ondersteunt bedrijven bij het beoordelen van hun impact op de natuur en ecosystemen, en bij het stellen van doelen. Op dit moment heeft SBTN guidance om doelen te stellen op de thema’s ‘land’ en ‘zoetwater’;

Taskforce on Nature-Related Financial Disclosure (TNFD)

De TNFD is een tool die bedrijven en financiële instellingen in staat stelt om risico’s en kansen op het gebied van natuur en biodiversiteit te identificeren en meten. Daarnaast biedt de richtlijn ondersteuning bij het stellen van doelen en rapporteren. De tool is ontwikkeld in lijn met het Global Biodiversity Framework.

Bij al deze methodes om risico’s en impacts van bedrijven te meten, komen bepaalde belangrijke stappen terug. Ten eerste kan je al een globaal overzicht krijgen van de relevante risico’s en impacts van een bedrijf door de materiële onderwerpen van de sector te onderzoeken. Bijvoorbeeld, mijnbouwbedrijven of bedrijven met mijnbouw in de keten hebben overeenkomstige risico’s en impacts. Hierna kunnen de bedrijfsspecifieke risico’s en impacts worden geïdentificeerd.

Ten tweede is het van belang om de gehele waardeketen van een bedrijf mee te nemen in de metingen, omdat veel van de risico’s en impacts hier plaatsvinden. De uitkomsten van deze analyses kunnen vervolgens gebruikt worden om prioriteiten te stellen, gebaseerd op waar de grootste risico’s en impacts liggen. Op basis hiervan kunnen vervolgens acties en locaties bepaald worden waarvoor concrete en haalbare doelen worden gesteld om biodiversiteitsverlies te voorkomen, verminderen en uiteindelijk biodiversiteit te herstellen. Voor een volledige rapportage is het belangrijk om deze doelen vast te leggen en vanaf het begin data te verzamelen, om ook de voortgang op de doelen te kunnen rapporteren.

De CSRD biodiversiteit en andere data gebruiken bij selectie van bedrijven

Er is een toename aan Europese wetgeving op het gebied van duurzaamheidsrapportage, vanuit de Europese Commissie. Dit kan meer inzicht bieden in welke investeringen bijdragen aan biodiversiteit:

Non-Financial Reporting Directive

De NFRD is de voorloper van de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD). Net als binnen de CSRD, moeten ondernemingen binnen de NFRD niet-financiële informatie openbaar maken. De reikwijdte van de CSRD is echter een stuk groter dan die van de NFRD, zowel inhoudelijk qua informatie die door bedrijven moet worden geleverd over duurzaamheid, als het aantal ondernemingen waar dit verplicht voor wordt gesteld.

Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD)

Partijen zoals grote bedrijven die onderhevig zijn aan de CSRD moeten rapporteren met behulp van de European Sustainability Reporting Standards (ESRS). Deze kunnen worden gebruikt om te rapporteren over niet-financiële (duurzaamheid) informatie, waaronder biodiversiteit. De European Financial Reporting Advisory Group (EFRAG) is verantwoordelijk voor het opstellen van de ESRS. ESRS E4 is de disclosure standaard over biodiversiteit en ecosystemen die bedrijven kunnen gebruiken om hun impact en afhankelijkheden van de natuur te beoordelen en te voldoen aan de CSRD;

Europese Unie Taxonomy

Het classificatiesysteem van de EU Taxonomie stelt criteria vast om te bepalen of een economische activiteit milieuvriendelijk is. Het systeem maakt deel uit van de inspanningen van de EU om duurzame financiën en investeringen te bevorderen. De SFDR verwijst naar dit systeem en vereist openbaarmakingen op basis van de classificatie beschreven in de EU Taxonomie. Financiële instellingen kunnen de EU Taxonomie gebruiken om te bepalen of een investering bijdraagt aan de bescherming en het herstel van biodiversiteit (doel 6) en andere doelstellingen van de EU Taxonomie.

Ook informatie van de MVO risicochecker en ENCORE kunnen inzicht geven in welke sectoren, producten en activiteiten een grote negatieve impact hebben op de biodiversiteit. Al deze data kan gebruikt worden bij de selectie of exclusie van bedrijven, bijvoorbeeld door in sectoren met een hoge impact op biodiversiteit de best performing bedrijven te kiezen.

Engagement voeren op biodiversiteit

Door middel van engagement kan je als belegger invloed uitoefenen op een bedrijf met een negatieve impact op biodiversiteit. Dit kan door te stemmen op aandeelhoudersvergaderingen voor beleid dat biodiversiteit beschermt of door in gesprek te gaan met bedrijven over hoe zij hun verantwoordelijkheid kunnen nemen voor de impact van hun activiteiten op de natuur. Bijvoorbeeld door middel van ambitieus biodiversiteitsbeleid, concrete doelen en transparantie over de precieze impact van het bedrijf over de gehele waardeketen. Dit kan ook door aan te sluiten bij bestaande initiatieven:

Finance for Biodiversity pledge

De Finance for Biodiversity Foundation heeft deze belofte geïnitieerd, waar financiële instellingen zich bij kunnen aansluiten om zich te verbinden aan het gebruik van hun financiële activiteiten en investeringen om biodiversiteit te beschermen en te herstellen. De vijf stappen van de belofte zijn:

1. Samenwerking en kennisdeling;
2. Betrekken van bedrijven;
3. Beoordelen van impact;
4. Doelstellingen stellen;
5. Publiekelijk rapporteren over het bovenstaande vóór 2025.Bovendien onderneemt de Finance for Biodiversity Foundation gezamenlijke actie met de ondertekenaars van de belofte.

Nature Action 100

Nature Action 100 is een wereldwijd investeerdersinitiatief gericht op het stimuleren van grotere zakelijke ambitie en actie om het verlies van natuur en biodiversiteit om te keren. Het initiatief betrekt bedrijven in belangrijke sectoren die worden beschouwd als systemisch belangrijk om tegen 2030 het verlies van natuur en biodiversiteit te keren.

Meer informatie over investeren in biodiversiteit

• Biodiversity and Business. Dit rapport belicht de acties en strategieën die bedrijven ondernemen voor het verminderen van hun impact op biodiversiteit. Het benadrukt de noodzaak van een meer holistische benadering van het thema en maakt ook duidelijk dat bedrijven zich hierbij vaak richten op slechts één van de vijf oorzaken van biodiversiteit, namelijk klimaatverandering.
• Unraveling Biodiversity for Investors. Deze themastudie onder 60 institutionele investeerders, geeft toelichting op het thema en benadrukt de groeiende rol van investeerders in het beschermen van biodiversiteit. Uit de studie blijkt onder andere dat een flink deel van de onderzochte partijen hier nog geen aandacht aan besteed. Het rapport roept eveneens op tot een gecoördineerde inspanning van alle belanghebbenden, voor het opnemen van biodiversiteit in financiële strategieën en besluitvorming.