nl 
en 
Jaarlijks onderzoekt de VBDO met ondersteuning van PWC bij rond de 75 Nederlandse bedrijven de mate van goed fiscaal beleid. Sinds 2015 is belastingtransparantie een steeds grotere rol gaan spelen. Afgelopen jaar bereikte de gemiddelde score zelfs een recordhoogte van 50% ten opzichte van de eerste keer dat het vergelijkend onderzoek werd uitgevoerd.
Dit jaar wordt de scope van bedrijven voor het eerst uitgebreid van landelijk naar Europees. Mart van Kuijk, projectmanager Sustainability & Responsible Investment bij de VBDO licht toe wat de aanleiding en het belang van de nieuwe studie zijn.
Welke maatschappelijk relevantie heeft belastingtransparantie?
Historisch gezien werd belasting vaak gezien als een kostenpost voor multinationale ondernemingen (MNO’s). Tegenwoordig, onder toenemende druk van verschillende belanghebbenden en het publieke debat, wint tax governance en transparantie over belastingafdracht aan kracht. Bedrijven willen laten zien dat ze bijdragen aan de samenleving in plaats van alleen kosten besparen. Het lang geaccepteerde verschil tussen belastingontduiking en belastingontwijking is niet meer te rijmen met de scheidslijn tussen moreel aanvaardbaar en onaanvaardbaar gedrag.
We zien momentum bij investeerders, onze achterban voor dit thema. In het afgelopen aandeelhoudersvergadering seizoen werd er bij 3 bedrijven gestemd over het wel of niet opstellen van een country by country report, dat inzicht geeft in de belastingafdracht per land van een multinational. Een dergelijk rapport geeft duidelijkheid over mogelijke ongewenste belastingstructuren.
De laatste keer dat dit bij een grote onderneming gebeurde was in 2014 bij Google, toen de resolutie maar 1% steun kreeg van investeerders. In 2022, kreeg de resolutie bij Amazon 21% steun. Niet genoeg voor een omslag, maar wel een belangrijke boodschap dat aandeelhouders meer transparantie eisen.
Wat is het doel van de nieuwe Europese studie naar belastingtransparantie?
VBDO voert sinds 2011 een campagne om transparante belastingrapportages bij Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen verbeteren. De Tax Transparency Benchmark heeft in al die jaren gezorgd voor een grote groei in transparantie.
Veel bedrijven opereren inmiddels multinationaal en het globale belastingsysteem is dat ook. De VBDO is benieuwd hoe de Europese peers van Nederlandse bedrijven zich opstellen tegenover dit thema. In ieder geval is er in Europa nog geen soortgelijke vergelijking van bedrijven.
Wat wordt er precies onderzocht?
De VBDO onderzoekt jaarlijks de volledige AEX, AMX en ASCX aan bedrijven op 35 criteria die van belang zijn voor transparante belastingrapportage. Dit jaar zullen we in ieder geval 20 peers in onder andere de farmaceutische, technologische, financiële, FMCG en Olie & Gas sectoren meenemen. Je kan daarbij denken aan bedrijven als Novo Nordisk, Spotify, Deutsche Bank, L’Oreal en Vattenfall.
Dit jaar passen we de methodologie aan, aan de snelle ontwikkelingen op het gebied van ESG gerelateerde belastingen. Dit betreft belastingen op suiker, carbon, plastic en andere duurzaamheidsgerelateerde thema’s. Ook hebben we een aantal criteria aangescherpt op bestuurlijk vlak, zodat ondernemingen nog duidelijker moeten maken hoe ze controle houden over dit thema.
Wanneer kan de studie een succes genoemd worden?
Zoals eerder werd benoemd is er veel momentum op het thema belastingtransparantie door verschillende stakeholders zoals investeerders, overheden en NGO’s. Dit hebben we gezien bij Amazon, Microsoft en Cisco. Ik verwacht dat dit aankomend jaar alleen maar zal toenemen en dat de druk op bedrijven groter zal worden.
Ik denk dat we de studie en een mogelijk vervolg een succes kunnen noemen, als we net als bij de huidige Nederlandse versie Europese bedrijven kunnen stimuleren dat ze beter naar hun stakeholders gaan luisteren en belasting als meer gaan zien dan enkel een winstmodel. De VBDO vindt dat alle bedrijven in de EU moeten bijdragen aan de plekken waar ze economische activiteiten hebben.
De VBDO’s tax transpareny benchmark is dus een handige tool om te kijken of bedrijven op een verantwoorde manier met dit thema omgaan. Wij zouden na het benoemde succes dan ook graag de studie uitbreiden naar een volledige benchmark in een aantal Europese landen, met een substantieel deel aan beursgenoteerde ondernemingen per land.
