Pensioenfonds spreekt zich niet uit tegen dwangarbeid

Pensioenfondsen moeten meer doen om dwangarbeid tegen te gaan. Dit concludeert de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO) naar aanleiding van een onderzoek onder de vijftig grootste Nederlandse pensioenfondsen. De VBDO publiceert op 10 december – op de 70^e Mensenrechtendag- de studie ‘Dutch Pension funds and forced labour – Speak up!’, tot stand gekomen in samenwerking met FNV.

Slechts één pensioenfonds van de veertig respondenten geeft aan publiekelijk te rapporteren over dwangarbeid. Pensioenfondsen rapporteren wel over arbeidsrechten, maar niet expliciet over dwangarbeid. Hester Holtland, projectmanager bij de VBDO: ‘De VBDO moedigt de fondsen aan om expliciet te rapporteren en daarmee een signaal af te geven aan bedrijven en de samenleving dat dwangarbeid in het beleggingsportfolio voor pensioenfondsen niet acceptabel is. Ook zouden pensioenfondsen een meer zichtbare rol moeten spelen in het adresseren van deze ernstige schending van mensenrechten.’

Internationale Mensenrechtendag

Holtland vervolgt: ‘Dat pensioenfondsen niet rapporteren over dwangarbeid is een zeer zorgwekkende boodschap, op de 70e Internationale Mensenrechtendag.’ Op 10 december is het precies de 70ste verjaardag van de VN Declaratie van de mensenrechten: de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens werd op 10 december 1948 in New York goedgekeurd door de leden van de Algemene Vergadering van de VN.

Slavernij is geen verleden tijd. 25 miljoen mensen werken vandaag de dag onder dwang. Dwangarbeid zit vaak  diep  verborgen in de complexe ketens van bedrijven. Als grote vermogensbeheerders en aandeelhouders kunnen pensioenfondsen een aanzienlijk effect hebben op het beleid en de activiteiten van bedrijven met betrekking tot dwangarbeid.

Dwangarbeid in beleggingsbeleid

Zesentwintig fondsen hebben het thema dwangarbeid opgenomen in hun verantwoord beleggingsbeleid. Het meest toegepaste beleggingsinstrument is uitsluiting. Een meerderheid van de pensioenfondsen (58 procent) geeft aan dat dwangarbeid wordt meegenomen als criterium voor uitsluiting. Uitsluiting wordt gevolgd door engagement: voor 55 procent van de pensioenfondsen is dwangarbeid reden tot het starten van een engagement traject, waarbij zij in gesprek gaan met bedrijven hierover. De helft van de responderende pensioenfondsen (47 procent) neemt dwangarbeid mee in de risicoanalyse, als onderdeel van ESG-integratie. Tevens gebruikt de helft van de respondenten zijn stemrecht om het beleid van bedrijven te beïnvloeden met betrekking tot dwangarbeid. Holtland: ‘Deze aantallen laten zien dat er nog veel vooruitgang geboekt kan worden.’

Transparantie

Het belangrijkste obstakel waar pensioenfondsen tegenaan lopen is een gebrek aan data en transparantie in de ketens. Holtland: ‘Pensioenfondsen kunnen bedrijven stimuleren om hun due diligence niet op te laten houden bij de eerstelijns leveranciers. Ook kunnen zij innovaties stimuleren zoals real time stakeholder engagement, een voorbeeld is de Ulula app, waarmee werknemers wereldwijd anoniem klachten kunnen doorgeven.’ Volgens de VBDO is het cruciaal dat pensioenfondsen onderling meer samenwerken. Ook kunnen zij de kennis van vakbonden en ngo’s gebruiken om de lokale omstandigheden van arbeiders in te schatten.